Żabnica (województwo śląskie)

Żabnica

wieś
Widok wsi z Baraniej Góry
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	żywiecki
Gmina	Węgierska Górka
Liczba ludności (2008)	3 120
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	34-350
Tablice rejestracyjne	SZY
SIMC	0075274
Położenie na mapie gminy Węgierska Górka Żabnica
Położenie na mapie Polski Żabnica
Położenie na mapie województwa śląskiego Żabnica
Położenie na mapie powiatu żywieckiego Żabnica
49°35′01″N 19°08′47″E

Heligonka, odmiana akordeonu popularna na Śląsku Cieszyńskim i Żywiecczyźnie

Żabnica – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Węgierska Górka. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bielskiego.

Położenie

Żabnica znajduje się w Beskidzie Żywieckim. Zabudowania i pola uprawne miejscowości znajdują się w dolinie potoku Żabniczanka i na zboczach wzniesień otaczających dolinę tego potoku: Abrahamów, Skała, Suchy Groń, Romanka, Rysianka, Lipowski Wierch, Boraczy Wierch, Redykalny Wierch, Prusów i Borucz, wnikają też w doliny dopływów Żabnicy. Dawniej pola uprawne od dna doliny dochodziły aż na grzbiet Prusowa i Abrahamowa, na stokach i grzbietach wzniesień były też liczne hale pasterskie, m.in. Hala Kupczykowa, Hala Brandysia, Hala Skórzacka, Cukiernica Niżna, Studzianka, Hala Boracza, Hala Borucz.

Nazwa

Andrzej Komoniecki w swym „Dziejopisie Żywieckim” następująco tłumaczył genezę nazwy wsi:

Żabnica, że tam żab zielonych nie bywało i teraz ich nie masz, tylko same chropowate, gdyż tam rzeka kamienista jest i woda w całym Państwie najlepsza i najlekciejsza, bo ją niegdy między inszemi ważono wodami jako i Przybędzę.

Historia

Historycznie miejscowość jest częścią Księstwa oświęcimskiego. W 1564 roku wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim leżała w granicach Korony Królestwa Polskiego, znajdowała się w województwie krakowskim w powiecie śląskim. Po unii lubelskiej w 1569 księstwo Oświęcimia i Zatora stało się częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów w granicach, której pozostawało do I rozbioru Polski w 1772. Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze austriackim i leżała w granicach Austrii, wchodząc w skład Królestwa Galicji i Lodomerii.

Według wspomnianego Andrzeja Komonieckiego najstarsza wzmianka o Żabnicy pochodzi z 1628 . Była ona wsią zarębną i liczyła 12 zarębków. Miejscowość należała wówczas do parafii w Radziechowach, a każdy z zarębników płacił rocznie na radziechowskiego wikarego po 12 groszy. W XVII wieku mieszkańcy zajmowali się głównie wypasem owiec, a kolonizacja postępowała w górę doliny. Na początku XVIII w., gdy Komoniecki pisał swój „Dziejopis”, wieś liczyła 17 zarębków. W 1838 wieś została sprzedana przez Adama Wielopolskiego wraz z całym „państwem żywieckim” arcyksięciu Karolowi Ludwikowi Habsburgowi.

W latach 1910–1914 z inicjatywy księdza Jana Figuły, wikariusza w Milówce, został tu wzniesiony drewniany kościół. Drewna na budowę dostarczyli Żabniczanie i arcyksiążę żywiecki Karol Stefan Habsburg. W 1918 została przy nim ustanowiona samodzielna placówka duszpasterska, obecnie parafia Matki Bożej Częstochowskiej w Żabnicy.

Tradycja górali żywieckich

W Żabnicy nadal kultywowana jest tradycja górali żywieckich. Działa tu kilka zespołów regionalnych m.in. Dziecięcy Zespół Regionalny „Mały Haśnik”, kapela góralska „Romanka”, oraz Koło Gospodyń Wiejskich w Żabnicy. Powszechnie wykorzystywanym instrumentem jest heligonka, na której grywa bardzo wielu mieszkańców tej wsi.

Na Hali Boraczej corocznie w dzień św. Michała Archanioła (29 września) odbywa się redyk jesienny, czyli spęd owiec z hal. Na Święta Bożego Narodzenia i Nowy Rok utrzymywany jest zwyczaj grup kolędniczych zwanych „Dziadami”. Co roku odbywa się tu tradycyjna góralska Msza Pasterska, w której oprawę muzyczną tworzą regionalne kapele góralskie oraz Parafialna Orkiestra Dęta „Barka”.

Turystyka

Obiekty turystyczne

• Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej,
• Pomnik Pamięci Pomordowanych, upamiętniający powieszonych przez niemieckiego okupanta 11 partyzantów
• Schron bojowy „Wąwóz” – ciężki betonowy schron bojowy typu „D” z czasów II wojny światowej
• Kapliczka z dzwonnicą – przykład beskidzkiego budownictwa ludowego z początku XX w.
• „Opaniówka” – dom pracy twórczej Wojciecha Opani
• Schronisko na Hali Boraczej – 1 godzinę i 10 minut drogi pieszo z Żabnicy Skałki

Piesze szlaki turystyczne

Węgierska Górka – Żabnica – Abrahamów – Hala Pawlusia – Hala Rysianka (Główny Szlak Beskidzki)

Żabnica – Prusów – Schronisko PTTK na Hali Boraczej – Rajcza dw. PKP

Żabnica Skałka – Schronisko PTTK na Hali Rysiance – Schronisko PTTK na Hali Lipowskiej – Schronisko PTTK na Hali Boraczej – Milówka

Schronisko PTTK na Hali Boraczej – Żabnica Skałka – Hala Słowianka

Przez wieś biegnie także transbeskidzki szlak konny.

Żabnica

Fragment miejscowości i widok na Beskid Śląski

Dzwonnica loretańska w Żabnicy

Pomnik rozstrzelanych w Żabnicy

Fort „Wędrowiec” w Żabnicy

Bibliografia

• Stanisław Figiel, Urszula Janicka-Krzywda, Piotr Krzywda, Wojciech Wiśniewski: Beskid Żywiecki. Przewodnik. Pruszków: Oficyna wydawnicza „Rewasz”, 2006, s. 476-477. ISBN 83-89188-59-7.
• Magdalena Michniewska, Artur Michniewski, Marta Duda, Sebastian Wypych: Kościoły drewniane Karpat. Polska i Słowacja. Wyd. 2. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2006, s. 51. ISBN 83-89188-43-0.
• Hieronim Woźniak: Drewniana architektura sakralna - Kościół w Żabnicy pw. Matki Boskiej Częstochowskiej. [w:] Nad Sołą i Koszarawą - nr 4 (155) - rok VIII [on-line]. 15 lutego 2005. [dostęp 2011-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-23)].